Tak zoekt boom

Die bollen in een verder kale boom zien er zeer fraai uit. Fotogeniek, want als er veel bollen in een of meerdere bomen verzameld zijn levert dat vaak een mooie compositie op. Met name bij troosteloos winterweer nu winterstorm Bella weer is gaan liggen. Kunnen we weer veilig het bos in om van die takkenschoonheid te genieten.

De maretak is een in de winter groenblijvende plant, die leeft op bomen. Een parasiet zou je zeggen, maar volgens deskundigen is het een half-parasiet, omdat deze gast alleen voor het water en de benodigde zouten afhankelijk is van de gekozen onvrijwillig gastvrije boom. Niet elke boom is geliefd bij die maretak. Heel geliefd zijn vooral appelbomen en verder onder meer populieren, esdoorn en meidoorn.

In Nederland komt de maretak vooral bij ons in Zuid-Limburg voor. Elders minder tot niet. Dat heeft met onze kalkrijke bodem te maken. Maretakken, alweer een reden om af en toe naar het zuiden af te zakken. Ik zie ze thuis in Heerlen tijdens een zondags rondje in het Aambos en Caumerbeekdal of op het mooie landgoed Terworm. Maar ook langs de Geul zie je ze vaak. Tot 2017 was de maretak in Nederland wettelijk beschermd, maar nu er zoveel zijn is dat niet meer nodig. Met name in Zuid-Limburg lijkt op sommige plaatsen sprake van een ware maretakkenplaag.

Terug naar de plant. Het is een kwestie van ‘tak zoekt boom’. De witte bessen van de maretak worden door lijsters en merels verspreid en zo komt het taaie, kleverige zaad dat in die bessen zit op bomen terecht waar het blijft plakken, ontkiemt en wortel schiet. Die wortel groeit in de boom. De maretak wordt als het ware een valse tak aan de boom. Vanwege die kleverige zaden wordt de maretak ook vogellijm genoemd.

De maretak wordt soms ook heksenkruid genoemd. Die naam dankt de tak aan het feit dat de vruchten voor ons mensen giftig zijn. Ze veroorzaken maagklachten en diarree. De inname door kinderen kan zelfs dodelijk zijn. Toch wordt dit heksenkruid ook medicinaal gebruikt voor behandeling van onder meer hoge bloeddruk.

De maretak is over het algemeen niet schadelijk voor de gastboom. Maar op sommige bomen vestigen zich wel héél véél van die ‘Mistletoetjes’. Met name op hoogstam appelbomen wil dit vaker gebeuren. Dan is de maretak dus schadelijk, is hij een plaag. Dan kunnen die bomen afsterven als dank voor de gegeven gastvrijheid.

Voor de Kelten en Germanen was de maretak een heilige plant die tal van bijzondere eigenschappen werd toegedicht. Het was een van de groene symbolen voor eeuwig en hernieuwend leven tijdens de Joel, het winterzonnewendefeest rond de kortste dag. Zeg maar onze kerst. Ons woord maretak verwijst naar het Middelnederlandse woord ‘mare’ dat kwelgeest of spook betekent. Het ophangen van de maretak in huis verdreef de ‘mare’, de boze geesten.

De altijd groene half-parasiet met zijn kleverige zaden nodigt wandelaars behalve om te kijken ook uit om te kussen. Zoenen onder een maretak is namelijk heel romantisch. Mijn lief en ik doen het ook soms. Me and you kissing under the Mistletoe. De maretak is sinds mensenheugenis een symbool van vriendschap. Hangt daarom bij mensen aan het plafond of aan de voordeur. En dan mag al sinds eeuwen onder die maretak gezoend worden. Althans dat was zo in Scandinavische landen, waar een jongeman het meisje van zijn keuze mocht kussen als zij onder de Mistletoe stond...

...Die Engelse naam is overigens een samenvoeging van twee woorden. Het eerste deel komt van ‘mest’ en het tweede deel komt van ‘tak’ en dus betekent Mistletoe letterlijk zoveel als ‘poep op een tak'. Dat klinkt nou weer niet romantisch.

Ik zou zeggen: Wandel en kus ze in 2021! Maar alleen met je vaste wandel- en zoenpartner, want voor de andere wandelaars is nog steeds de anderhalvemetersamenleving van toepassing.