Huis Sint-Jansgeleen, 1567

Het Huis Sint-Jansgeleen heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot 1388, toen het in bezit kwam van de familie Hoen. Het werd destijds ook wel 'dat Huys van Spaubeke' genoemd. Hoewel er van het oorspronkelijke huis niets meer over is, stamt het oudste deel van het huidige complex uit 1567. Dit gedeelte, gebouwd uit mergel, bestaat uit een woonhuis van twee verdiepingen, waarvan de voorzijde is versierd met een alliantiewapen.

Het huidige complex, dat we vandaag de dag zien, was ooit de voorburcht van kasteel Sint-Jansgeleen, dat rond 1200 werd gebouwd. Tijdens opgravingen in 1991 werden delen van dit kasteel blootgelegd. Het grootste deel van het huidige gebouw werd tussen 1720 en 1730 opgetrokken uit baksteen, afgewisseld met speklagen van mergel. De muren bevatten nog enkele schietspleten, en het geheel was oorspronkelijk omgeven door diepe grachten en brede vijvers.

De boerderij, gebouwd in 1720, maakt ook deel uit van dit complex. Boven de toegangspoort bevinden zich sponningen voor een verdwenen valbrug, en een ingemetselde wapensteen met het jaartal 1571 toont het alliantiewapen van Arnold II Huyn van Geleen en Anna van Groesbeek. De schuur en stallen, die door brand in 1961 werden verwoest en niet meer herbouwd zijn, maakten ooit indruk met hun hoog dak, ondersteund door rijke bintwerken.

Een vleugel van het huis, opgetrokken in baksteen met banden van mergel, toont keldervensters die mogelijk uit de 15e eeuw stammen. De oorspronkelijke stallen werden in 1955 verbouwd tot woonhuis, waarbij de buitengevel werd doorbroken met nieuwe ramen en deuren. Op het binnenterrein bevindt zich een losstaand pand uit 1567, oorspronkelijk gebouwd als brouwhuis. Tijdens het onderzoek in 1991 werd hier de aardewerken watertoevoer van de oude brouwerij teruggevonden.

Hoewel het herenhuis zelf rond 1932 werd gesloopt en alleen de funderingen overbleven, blijft het complex van Huis Sint-Jansgeleen een indrukwekkende herinnering aan de rijke geschiedenis van de regio.