Het is uniek in Nederland en spreekt tot de dag van vandaag ontzettend tot de verbeelding: onderaardse mergelgangen. Halverwege de 19e eeuw kreeg het toerisme de overhand op het oorspronkelijke doel van de gangen: mergelwinning.
Een fakkeltocht door de ‘grotten’ was een van de eerste toeristenattracties. Ook andere cultuurverschijnselen trokken nieuwsgierige bezoekers: rotswoningen, schuilkapellen, ondergrondse kunst, fossielen en oorlogsverhalen. Nog steeds is Mergelstadje Valkenburg de bakermat van toerisme in Nederland.